Ioannis Vardakastanis

Ακραίες ανισότητες εις βάρος των ατόμων με αναπηρία στην Κρήτη: Αρνητικές επιδόσεις της Περιφέρειας σε βασικούς δείκτες που σχετίζονται με θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία: η πρόταση της ΕΣΑμεΑ για ένα περιφερειακό Σχέδιο Δράσης στην Κρήτη

Τον Οδικό Χάρτη Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Κρήτης απέστειλαν στον κ. Στ. Αρναουτάκη, Περιφερειάρχη Κρήτης, η ΕΣΑμεΑ και το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, επιθυμώντας να συνδράμουν την Πολιτεία στην ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στη χώρα και σε περιφερειακό επίπεδο.

Ο Οδικός αυτός Χάρτης περιέχει συστάσεις, οδηγίες και κατευθύνσεις για την ορθή ενσωμάτωση και εφαρμογή των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής και των απαιτήσεων της Σύμβασης, στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας, μέσω της παροχής τεχνογνωσίας και πληροφόρησης για την ανάπτυξη Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία κατά αντιστοιχία του Εθνικού Σχεδίου. Το παραδοτέο «Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Κρήτης » υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης του Παρατηρητηρίου «Παροχή υποστήριξης στα επιμέρους σημεία αναφοράς για την ορθή εφαρμογή των απαιτήσεων της Σύμβασης και των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής σε Κεντρικό και Περιφερειακό Επίπεδο (Π.Ε.9, Υποέργο 1 της Πράξης)», λαμβάνοντας υπόψη τον κρίσιμο ρόλο της τομεακής και περιφερειακής διάστασης των πολιτικών υλοποίησης της Σύμβασης.

Υφιστάμενη κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια Κρήτης

Στην πέμπτη ενότητα του Οδικού Χάρτη καταγράφεται το προφίλ της Περιφέρειας Κρήτης ως προς την κατάσταση των ατόμων με αναπηρία, η οποία χαρακτηρίζεται από ακραίες ανισότητες. Η Περιφέρεια Κρήτης αν και τοποθετείται σε σχετικά καλή θέση σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιφέρειες σε μια σειρά κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες, στην περίπτωση του ευάλωτου πληθυσμού και ειδικότερα των ατόμων με αναπηρία οι επιδόσεις της βρίσκονται σε τεράστια απόκλιση. Συγκεκριμένα καταγράφονται οι χειρότερες τιμές σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιφέρειες σε ένα σύνολο βασικών δεικτών που σχετίζονται με θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία:

• Η χειρότερη επίδοση στον δείκτη απασχόλησης ατόμων με σοβαρή αναπηρία.
• Το υψηλότερο ποσοστό ατόμων με σοβαρή αναπηρία που δεν έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
• Το χαμηλότερο ποσοστό ατόμων με σοβαρή αναπηρία (25 ως 64 ετών) που έχουν ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση (2,4%).
• Το μικρότερο ποσοστό νοικοκυριών με μέλη άτομα που χρήζουν φροντίδας ή υποστήριξης (λόγω αναπηρίας/ηλικίας ή χρόνιας πάθησης), και τα οποία έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν πλήρως στις εξειδικευμένες ανάγκες του/των ατόμου/ων.

Επίσης, βασικά ανησυχητικά ευρήματα για την διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία στην Κρήτη είναι τα εξής:

• Σχεδόν οι δύο στους τρεις κατοίκους της Κρήτης με σοβαρή αναπηρία (ηλικίας 18-64), βρίσκεται στο φάσμα της φτώχειας ή/και του αποκλεισμού (Ποσοστό 63,5%).
• 1 στους 3 κατοίκους της Κρήτης με σοβαρή αναπηρία έχει ανικανοποίητες ανάγκες για υπηρεσίες υγείας.
• Σε επίπεδο δομών και κοινωνικών υπηρεσιών καταγράφονται ελλείψεις κυρίως αναφορικά με την γεωγραφική κάλυψη, λόγω και της ορεινότητας πολλών περιοχών, την επαρκή στελέχωση, αλλά και την εκπαίδευση του προσωπικού στην αντιμετώπιση των αναγκών των ευάλωτων ομάδων.

Σοβαρά προβλήματα προσβασιμότητας υφίστανται στο δομημένο περιβάλλον, στις υπηρεσίες και τις μεταφορές, ενώ η αναπηρία αποτελεί επίσης παράγοντα σοβαρών ψηφιακών ανισοτήτων μεταξύ των κατοίκων της περιφέρειας, καθώς σύνδεση στο διαδίκτυο διαθέτει μόνο το 40,8% των κατοίκων με σοβαρή αναπηρία.

Δεδομένων των παραπάνω, η αίσθηση των κατοίκων της Κρήτης με αναπηρία ότι αντιμετωπίζουν διακρίσεις κυμαίνεται σε επίπεδα υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο. Οι υφιστάμενες ανισότητες εντείνονται ακόμα περισσότερο στην περίπτωση των γυναικών, των παιδιών, των αλλοδαπών πολιτών, αλλά και των ατόμων στις παραγωγικές ηλικίες, πληθυσμιακές ομάδες οι οποίες αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού σε όλη την επικράτεια και στην Περιφέρεια της Κρήτης.

Πρόταση ΕΣΑμεΑ για ένα Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στη Κρήτη

Στην 6^η ενότητα καταγράφεται η στρατηγική πρόταση της ΕΣΑμεΑ που έχει σαν στόχο να χρησιμεύσει ως αναλυτικός οδηγός για την εκπόνηση ενός Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία στην Περιφέρεια Κρήτης:

Το Σχέδιο Δράσης για την αναπηρία σε επίπεδο Περιφέρειας πρέπει να στοχεύει:

• στη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις,

• στην ισότιμη συμμετοχή τους στην τοπική κοινωνία και οικονομία,

• στην ανάδειξη της σημασίας της ενσωμάτωσης αυτών για την τοπική βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη,

• στην εξειδίκευση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας και της αρχής της προσβασιμότητας σε κάθε τομέα αρμοδιότητας της Περιφέρειας.

Μέσω της παραπάνω δράσης, ΕΣΑμεΑ και «Παρατηρητήριο» ευελπιστούν να συμβάλουν στο κρίσιμο έργο που καλείται να διαδραματίσει η Περιφέρεια Κρήτης σχετικά με την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην περιοχή και να εδραιωθεί μια σταθερή συνεργασία μαζί για την ορθή υλοποίηση των δεσμεύσεων της χώρας στα ζητήματα της αναπηρίας.

Σ.σ.: Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι η παραγωγή έγκυρης πληροφόρησης, τεκμηρίωσης και επιστημονικής γνώσης για τα θέματα της αναπηρίας στην Ελλάδα, και η συμβολή στη διαμόρφωση πολιτικών που θα εξασφαλίσουν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους. Μέσω της επιστημονικής και ερευνητικής δραστηριότητας που αναπτύσσει το Παρατηρητήριο, συγκροτεί έναν επιστημονικό μηχανισμό για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των πολιτικών για την αναπηρία υπό την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυτά κατοχυρώνονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD) και ταυτόχρονα αποτελεί μια κοιτίδα παραγωγής σύγχρονων θέσεων και προτάσεων εφαρμοσμένης πολιτικής για την αναπηρία.