Ιωάννης Βαρδακαστάνης

Περισσότεροι από ένας στους δύο κατοίκους της Κεντρικής Μακεδονίας με σοβαρή αναπηρία (ηλικίας 18-64), βρίσκεται στο φάσμα της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού. Μόνο το 20% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία εργάζονται. Οι μισοί κάτοικοι με σοβαρή αναπηρία δεν έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Πρόταση της ΕΣΑμεΑ για ένα περιφερειακό Σχέδιο Δράσης στην Κ. Μακεδονία.

Τον Οδικό Χάρτη Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας απέστειλαν στον κ. Α. Τζιτζικώστα, περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, η ΕΣΑμεΑ και το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, επιθυμώντας να συνδράμουν την Πολιτεία στην ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στη χώρα και σε περιφερειακό επίπεδο.

Ο Οδικός αυτός Χάρτης περιέχει συστάσεις, οδηγίες και κατευθύνσεις για την ορθή ενσωμάτωση και εφαρμογή των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής και των απαιτήσεων της Σύμβασης, στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας, μέσω της παροχής τεχνογνωσίας και πληροφόρησης για την ανάπτυξη Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία κατά αντιστοιχία του Εθνικού Σχεδίου. Το παραδοτέο «Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας» υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης του Παρατηρητηρίου «Παροχή υποστήριξης στα επιμέρους σημεία αναφοράς για την ορθή εφαρμογή των απαιτήσεων της Σύμβασης και των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής σε Κεντρικό και Περιφερειακό Επίπεδο (Π.Ε.9, Υποέργο 1 της Πράξης)», λαμβάνοντας υπόψη τον κρίσιμο ρόλο της τομεακής και περιφερειακής διάστασης των πολιτικών υλοποίησης της Σύμβασης.

Υφιστάμενη κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Η κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια χαρακτηρίζεται από εκτεταμένο αποκλεισμό και εμπόδια σε όλους τους τομείς της διαβίωσης.

• Βασικό επίπεδο: Περισσότεροι από ένας στους δύο κατοίκους της Κεντρικής Μακεδονίας με σοβαρή αναπηρία (ηλικίας 18-64), βρίσκεται στο φάσμα της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού.
• Μόνο το 26,3% των νοικοκυριών που έχουν μέλη με ανάγκες φροντίδας ή υποστήριξης έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν πλήρως τις εξειδικευμένες ανάγκες του μέλους/λων με αναπηρία/ χρόνια πάθηση/μεγάλη ηλικία.
• Απασχόληση: Μόνο το 20% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία στην Κεντρική Μακεδονία εργάζονται είτε ως μισθωτοί είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ παράλληλα, πρόσβαση σε εύλογες προσαρμογές στην εργασία τους, απολαμβάνουν πλήρως μόνο οι 2 στους 10.
• Εκπαίδευση: Οι μισοί κάτοικοι με σοβαρή αναπηρία δεν έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Άτομα ηλικίας 25 με 64 ετών). Τα σοβαρά ελλείματα προσβασιμότητας αλλά και η περιορισμένη εξειδικευμένη υποστήριξη των μαθητών και των φοιτητών με αναπηρία είναι άλλα σοβαρά εμπόδια.
• Υγεία και κοινωνική Φροντίδα: Σημαντικές ελλείψεις παρατηρούνται στο σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας (συμπεριλαμβανομένων των Κέντρων Υγείας), άλλα και στην τριτοβάθμια υγεία: πάνω από το 1/3 των ατόμων με σοβαρή αναπηρία αντιμετωπίζει ανικανοποίητες ανάγκες υγείας, ενώ καταγράφονται σημαντικές ελλείψεις σε δομές ενίσχυσης της κοινωνικής ένταξης και δομές υποστήριξης για Άτομα με Αναπηρία.
• Προσβασιμότητα: Σημαντικά εμπόδια προσβασιμότητας στο κτιριακό απόθεμα ιδιοκτησίας των Δήμων ή χρήσης από αυτούς, στον αστικό και περιαστικό ιστό και στα τοπικά μεταφορικά συστήματα που απευθύνονται στον γενικό πληθυσμό.
• Πρόσβαση στο ψηφιακό περιβάλλον: Σχεδόν το σύνολο των ηλεκτρονικών εφαρμογών δεν είναι προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία. Η αναπηρία αποτελεί ωστόσο παράγοντα πρόσθετων ψηφιακών ανισοτήτων μεταξύ των κατοίκων της περιφέρειας, καθώς σύνδεση στο διαδίκτυο διαθέτει μόνο το 42,7% των κατοίκων με σοβαρή αναπηρία, έναντι του 89,4% των ατόμων χωρίς αναπηρία στην Κεντρική Μακεδονία (SILC, 2020).
• Προκαταλήψεις και διακρίσεις: Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην Περιφέρεια, συνδέονται με τις στερεοτυπικές λανθασμένες αντιλήψεις και τις αρνητικές στάσεις απέναντι στην αναπηρία: Ο ένας στους δύο κατοίκους της Περιφέρειας με σοβαρή αναπηρία αισθάνεται ότι αντιμετωπίζει άδικη μεταχείριση, ότι δεν έχει, για παράδειγμα, ίσες ευκαιρίες με άλλα άτομα του περιβάλλοντός του ή ότι βιώνει κάποιας μορφής αποκλεισμό σε κάποιο τομέα της ζωής του, λόγω των περιορισμών ή των δυσκολιών της υγεία του.

Πρόταση ΕΣΑμεΑ για ένα Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στην Κεντρική Μακεδονία

Στην 6^η ενότητα καταγράφεται η στρατηγική πρόταση της ΕΣΑμεΑ που έχει σαν στόχο να χρησιμεύσει ως αναλυτικός οδηγός για την εκπόνηση ενός Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

Το Σχέδιο Δράσης για την αναπηρία σε επίπεδο Περιφέρειας πρέπει να στοχεύει:

• στη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις,

• στην ισότιμη συμμετοχή τους στην τοπική κοινωνία και οικονομία,

• στην ανάδειξη της σημασίας της ενσωμάτωσης αυτών για την τοπική βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη,

• στην εξειδίκευση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας και της αρχής της προσβασιμότητας σε κάθε τομέα αρμοδιότητας της Περιφέρειας.

Μέσω της παραπάνω δράσης, ΕΣΑμεΑ και «Παρατηρητήριο» ευελπιστούν να συμβάλουν στο κρίσιμο έργο που καλείται να διαδραματίσει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας σχετικά με την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην περιοχή και να εδραιωθεί μια σταθερή συνεργασία μαζί για την ορθή υλοποίηση των δεσμεύσεων της χώρας στα ζητήματα της αναπηρίας.

Σ.σ.: Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι η παραγωγή έγκυρης πληροφόρησης, τεκμηρίωσης και επιστημονικής γνώσης για τα θέματα της αναπηρίας στην Ελλάδα, και η συμβολή στη διαμόρφωση πολιτικών που θα εξασφαλίσουν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους. Μέσω της επιστημονικής και ερευνητικής δραστηριότητας που αναπτύσσει το Παρατηρητήριο, συγκροτεί έναν επιστημονικό μηχανισμό για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των πολιτικών για την αναπηρία υπό την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυτά κατοχυρώνονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD) και ταυτόχρονα αποτελεί μια κοιτίδα παραγωγής σύγχρονων θέσεων και προτάσεων εφαρμοσμένης πολιτικής για την αναπηρία.