Ιωάννης Βαρδακαστάνης

Κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Φέτος, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δίνει ως θέμα για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας «Να κάνουμε την Ψυχική Υγεία Παγκόσμια Προτεραιότητα για Όλους».

Ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες στο μήνυμά του για τη σημερινή μέρα δήλωσε: «Σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν με ένα ψυχικό νόσημα. Αλλά η ψυχική υγεία παραμένει μια από τις πιο παραμελημένες πτυχές της υγειονομικής περίθαλψης. Ορισμένες χώρες έχουν μόνο δύο εργαζόμενους στον τομέα της ψυχικής υγείας ανά 100 000 άτομα. Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις είναι βαθιές. Μόνο το άγχος και η κατάθλιψη κοστίζουν στην παγκόσμια οικονομία περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως. Πρέπει να ενισχύσουμε την ικανότητα των υπηρεσιών υγείας να προσφέρουν ποιοτική περίθαλψη σε όσους την έχουν ανάγκη, ιδίως στους νέους. Αυτό περιλαμβάνει υπηρεσίες που βασίζονται στην κοινότητα και την ενσωμάτωση της υποστήριξης για την ψυχική υγεία στην ευρύτερη υγειονομική και κοινωνική φροντίδα. Η επένδυση στην ψυχική ευεξία σημαίνει επένδυση σε υγιείς και ευημερούσες κοινότητες.

Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε το στίγμα και τις διακρίσεις - και να άρουμε τα εμπόδια που εμποδίζουν τους ανθρώπους να αναζητήσουν φροντίδα και υποστήριξη. Πρέπει να αποτρέψουμε τα βαθύτερα αίτια των ψυχικών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της βίας και της κακοποίησης.

Σε ανάλογο πλαίσιο κινείται κ η ανακοίνωση της Mental Health Europe (MHE), που διεκδικεί μια ισχυρότερη, πιο περιεκτική, προσβάσιμη προαγωγή, πρόληψη και υπηρεσίες ψυχικής υγείας για πρόσφυγες και μετανάστες: «Η μετανάστευση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ζητούν άσυλο, αφορά σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου. Η Ευρώπη βιώνει τη μεγαλύτερη μετακίνηση ανθρώπων από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς 6,6 εκατομμύρια αναφέρθηκαν ότι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία, εκτός από πρόσφυγες από άλλες χώρες (π.χ. Συρία, Υεμένη, Αφγανιστάν κ.λπ.) που εισέρχονται στην Ευρώπη (…).

Τα άτομα που μετακινούνται μπορεί να αντιμετωπίσουν πολλές φορές δυσκολίες ψυχικής υγείας, είτε είναι ενοχλητικές εμπειρίες στη χώρα καταγωγής τους, όπως πόλεμος και αναγκαστικός εκτοπισμός, κατά μήκος μεταναστευτικών διαδρομών και κατά τη διάρκεια δύσκολων συνθηκών υποδοχής με μεγάλες περιόδους νομικού κενού. Μια πρόσφατη έκθεση του ΠΟΥ (Ιούλιος 2022) εκτιμά ότι ο επιπολασμός σοβαρών ψυχικών προβλημάτων είναι υψηλός (έως και 22%) μεταξύ των πληθυσμών που πλήττονται από συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, ανά πάσα στιγμή.

Η αντιμετώπιση των αναγκών ψυχικής υγείας των προσφύγων και των μεταναστών πρέπει να γίνει προτεραιότητα και αναπόσπαστο στοιχείο της αρχής του δικαιώματος στην υγεία για όλους. Η πολιτική - και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα πρέπει να επενδύσουν στους κοινωνικούς μοχλούς της ψυχικής υγείας. Θα πρέπει επίσης να ενισχύσουν τα συστήματα ψυχικής υγείας, διασφαλίζοντας ότι αυτά είναι ευαίσθητα και χωρίς αποκλεισμούς για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.

Απαιτείται περισσότερη δουλειά για μια τέτοια μεταμορφωτική αλλαγή καθώς ζητάμε ψυχική υγεία για όλους. Η ψυχική υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα και κανείς δεν πρέπει να μείνει εκτός».