Ιωάννης Βαρδακαστάνης

Ένα πολύ σημαντικό νομοσχέδιο, ένα νομοσχέδιο - σταθμός, ψηφίστηκε την Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου στη Βουλή των Ελλήνων, με τίτλο «Συνταξιοδοτικές Ρυθμίσεις Δημοσίου και λοιπές Ασφαλιστικές Διατάξεις, Ενίσχυση της Προστασίας των Εργαζομένων, Δικαιώματα Ατόμων με Αναπηρίες και άλλες διατάξεις».

Το Μέρος Δ «Κατευθυντήριες - οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες» του νομοσχεδίου είναι το επιστέγασμα της μεγαλειώδους κινητοποίησης της ΕΣΑμεΑ στις 2 Δεκεμβρίου 2016 και της δουλειάς που έχει γίνει μέχρι σήμερα, σε συνεχή διαβούλευση με το Yπουργείο Εργασίας και τον Yπουργό Επικρατείας Χρ. Βερναρδάκη, για την υλοποίηση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του Ο.Η.Ε. είναι η κορυφαία δέσμευση της διεθνούς κοινότητας για τα θέματα αναπηρίας. Η Σύμβαση δίνει έμφαση στο σεβασμό των ανθρωπίνων αξιών της αυτονομίας, της ισότητας και της αξιοπρέπειας για τα άτομα με αναπηρία, καταδικάζει την άνιση μεταχείριση και τις διακρίσεις σε όλες τους τις μορφές σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, διασφαλίζει την ένταξη της διάστασης της αναπηρίας σε όλα τα υφιστάμενα διεθνή όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αναγνωρίζει ότι η αναπηρία είναι κομμάτι της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Με την υπογραφή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία από τα κράτη μέλη του Ο.Η.Ε. συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, τα κράτη καλούνται να προωθήσουν την εφαρμογή μέτρων και πολιτικών σε εθνικό πλέον επίπεδο που θα συμβάλλουν σημαντικά στη μετάβαση από το ιατρικό μοντέλο στο μοντέλο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τα άτομα με αναπηρία.

Μετά την ψήφιση του νόμου, από πλευράς ΕΣΑμεΑ ο Πρόεδρός της Ιωάννης Βαρδακαστάνης δήλωσε τα εξής: 

Οι διατάξεις του παρόντος νόμου δεν αντιμετωπίζουν ζητήματα που έχουν να κάνουν με την καθημερινότητα, ζητήματα που έχουν να κάνουν με τα προβλήματα που η κρίση έχει δημιουργήσει στα άτομα με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ζωής του. Για αυτά τα ζητήματα, για τα μνημονιακά μέτρα που έχουν χτυπήσει βάναυσα τα άτομα με αναπηρία και τις οικογένειές τους η ΕΣΑμεΑ και οι φορείς μέλη της αγωνίζονται ακατάπαυστα και θα συνεχίσουν να αγωνίζονται.

Οι παρούσες διατάξεις πάντως μπορούν να αποτελέσουν νομοθετική μήτρα και πάνω σε αυτές να χτιστεί ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Σημαντική εξέλιξη, που θα φανεί στο μέλλον αποτελεί  το γεγονός ότι ο Υπουργός Επικρατείας (Άρθρο 69, Αρμοδιότητα για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ - Συντονιστικός Μηχανισμός στην Κυβέρνηση) αναλαμβάνει το συντονιστικό ρόλο του κυβερνητικού έργου καθώς και ότι η Γενική Γραμματεία Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του υπουργείου Δικαιοσύνης (Άρθρο 70, Ορισμός Κεντρικού Σημείου Αναφοράς για την παρακολούθηση εφαρμογής της Σύμβασης) ορίζεται ως το κεντρικό σημείο αναφοράς στην κυβέρνηση. Παράλληλα δημιουργείται δίκτυο σημείων αναφοράς σε κάθε Υπουργείο, σε κάθε Περιφέρεια, σε κάθε δήμο, για την υλοποίηση της Σύμβασης (Άρθρο 71, Ορισμός Επιμέρους Σημείων Αναφοράς για την παρακολούθηση εφαρμογής της Σύμβασης). Ανατίθεται επίσης στο Συνήγορο του Πολίτη (Άρθρο 72, Πλαίσιο για την προαγωγή εφαρμογής της Σύμβασης) σε συνεργασία με την ΕΣΑμεΑ, το πλαίσιο προαγωγής για την παρακολούθηση της υλοποίησης της Σύμβασης και επίσης ανατίθεται στο Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα, σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο της Ε.Σ.Α.μεΑ., η παραγωγή στατιστικών στοιχείων για την αναπηρία (Άρθρο 68, Νομοπαραγωγική διαδικασία, ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων και παραγωγή επίσημων στατιστικών για τα ΑμεΑ).

Οι διατάξεις του νόμου κρίνονται θετικές. Το δικό μας καθήκον είναι να εργαστούμε προκειμένου να γίνουν πραγματικότητα. 

Άλλες διατάξεις στο Μέρος Δ αφορούν:

Άρθρο 62, Ένταξη της διάστασης της αναπηρίας στις δημόσιες πολιτικές:  Τα διοικητικά όργανα και  οι αρχές εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους µε στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων µε και χωρίς αναπηρίες.

Άρθρο 63, Καθολικός σχεδιασμός διοικητικών προϊόντων, περιβαλλόντων και υπηρεσιών, εύλογες προσαρμογές. Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές υποχρεούνται να λαμβάνουν ενδεδειγμένα μέτρα προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες ενός ή περισσότερων ΑμεΑ προκειμένου να διασφαλιστεί η αρχή της ίσης μεταχείρισης.

Άρθρο 64, Πρόσβαση στο φυσικό, δομημένο και ηλεκτρονικό περιβάλλον. Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς τους, διασφαλίζουν την ισότιμή πρόσβαση των ΑμεΑ στο ηλεκτρονικό περιβάλλον, ιδίως στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, πληροφορίες και υπηρεσίες, περιλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης και των υπηρεσιών διαδικτύου.

Άρθρο 65, Επικοινωνία ΑμεΑ µε διοικητικές αρχές, γλώσσες και μορφές επικοινωνίας. Αναγνώριση νοηματικής γλώσσας ως ισότιμης με την ελληνική, αναγνώριση ελληνικής γραφής Μπράιγ ως τρόπο γραφής των Ελλήνων τυφλών πολιτών, υποχρέωση του κράτους η κάλυψη όλων των αναγκών επικοινωνίας των κωφών και των τυφλών πολιτών.

Άρθρο 66, Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και κατάρτιση σε θέματα δικαιωμάτων ΑμεΑ.: Τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας μεριμνούν για τη συμπερίληψη στα προγράμματα σπουδών και στα επιμορφωτικά τους σεμινάρια εκπαιδευτικών ενοτήτων που αφορούν στα δικαιώματα των ΑμεΑ, όπως αυτά απορρέουν από τη Σύμβαση.

Άρθρο 67, Μη διάκριση στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και στις οπτικοακουστικές δραστηριότητες. Υπεύθυνο το ΕΣΡ.

Στον υπόλοιπο νόμο περιέρχονται και οι κάτωθι διατάξεις που αφορούν στα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους.

Άρθρο 23 Απασχόληση λόγω ψυχικών παθήσεων

1.α. Γενικές και ειδικές διατάξεις που προβλέπουν διακοπή ή περικοπή της σύνταξης αναπηρίας ή της σύνταξης λόγω θανάτου και των προνοιακών ή άλλων επιδομάτων όταν ο δικαιούχος αναλαμβάνει εργασία ή αυτοαπασχολείται, δεν έχουν εφαρμογή στους δικαιούχους που πάσχουν αναπηρίας, η οποία οφείλεται σε ψυχική πάθηση ή νοητική υστέρηση ή συμπαθολογία ψυχικής πάθησης και νοητικής υστέρησης, με ποσοστό 50% και άνω, εφόσον η ανάληψη μισθωτής απασχόλησης ή η αυτοαπασχόληση ενδείκνυται για λόγους ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης και η κρίση αυτή πιστοποιείται με γνωμάτευση μονάδας ψυχικής υγείας, η οποία θα ισχύει για τρία (3) έτη, του αντίστοιχου Τομέα Ψυχικής Υγείας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 2716/1999 (Α΄ 6)

β. Η ανάληψη μισθωτής απασχόλησης ή η αυτοαπασχόληση των ανωτέρω προσώπων για λόγους ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης, δεν επηρεάζει την σχετική κρίση αξιολόγησης αναπηρίας περί ανικανότητας για κάθε βιοποριστική εργασία, κατά τη διαδικασία πιστοποίησης αναπηρίας από τα ΚΕΠΑ.

2. Η περίπτωση α΄ της παραγράφου 1 δεν εφαρμόζεται σε συνταξιούχους που αναλαμβάνουν μόνιμη ή με σχέση ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου εργασία σε φορέα της Γενικής Κυβέρνησης.

3. Οι συνταξιούχοι της παραγράφου 1 υποχρεούνται πριν αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχοληθούν να το δηλώσουν στον ΕΦΚΑ, στο ΕΤΕΑΕΠ και στις αρμόδιες υπηρεσίες πρόνοιας.

4. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης μπορεί να καθορίζεται κάθε λεπτομέρεια εφαρμογής του παρόντος άρθρου.

Άρθρο 28 Παράταση χορήγησης αναπηρικής σύνταξης

Το άρθρο 66 του ν. 4144/2013 (Α΄ 88) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 66: Στις περιπτώσεις λήξης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω αναπηρίας και εφόσον εκκρεμεί στις αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές ΚΕΠΑ ιατρική κρίση, χωρίς υπαιτιότητα των ασφαλισμένων, το δικαίωμα συνταξιοδότησής τους λόγω αναπηρίας παρατείνεται για έξι  (6) μήνες, με το ίδιο ποσό που ελάμβαναν οι συνταξιούχοι πριν από τη λήξη του δικαιώματος, εφόσον κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα είχαν κριθεί από την υγειονομική επιτροπή με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%. Εάν κριθεί από τις  υγειονομικές επιτροπές των ΚΕΠΑ ότι αυτοί δεν φέρουν συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας ή φέρουν μικρότερο ποσοστό αναπηρίας από το προγενεστέρως κριθέν, οι αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές αναζητούνται άτοκα, δια συμψηφισμού, με μηνιαία παρακράτηση 20% από τις τυχόν χορηγούμενες συνταξιοδοτικές παροχές, ενώ στην περίπτωση που δεν χορηγούνται παροχές, αναζητούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΕΔΕ. Η ανωτέρω ρύθμιση εφαρμόζεται και για όλα τα επιδόματα που χορηγούνται λόγω αναπηρίας, καθώς και για τις συντάξεις με αιτία την αναπηρία, ενώ παράλληλα παρατείνεται και η  ιατροφαρμακευτική περίθαλψη όσων εμπίπτουν στο παρόν άρθρο. Η ισχύς του άρθρου αυτού αρχίζει την 1.7.2017.»

Άρθρο 45  Ειδική γονική άδεια σοβαρών νοσημάτων των παιδιών

Στην παρ. 1 του άρθρου 51 του ν. 4075/2012 (Α΄ 89) προστίθεται δεύτερο εδάφιο ως εξής: «Η ανωτέρω άδεια χορηγείται, κατά την ως άνω διαδικασία, και στο φυσικό, θετό ή ανάδοχο γονέα παιδιού ηλικίας έως δεκαοκτώ (18) ετών συμπληρωμένων, το οποίο πάσχει από βαριά νοητική στέρηση ή σύνδρομο Down ή αυτισμό».

Άρθρο 57 Παράταση συμβάσεων επικουρικού προσωπικού: Η ισχύς των συμβάσεων του επικουρικού προσωπικού των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας του άρθρου 9 του ν. 4109/2013 (Α΄16), του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών του π.δ. 265/1979 (Α΄74) και του Εθνικού Ιδρύματος Κωφών του α.ν. 726/1937 (Α΄ 228) παρατείνεται μέχρι τις 31.12.2018, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής και ειδικής διάταξης.